четверг, 27 октября 2011 г.
среда, 26 октября 2011 г.
ELEKTRONLARIN QƏRİBƏ XÜSUSİYYƏTİ
Nyuton qanunlarına əsasən, cismin istiqamət üzrə sürətlənməsi tətbiq olunan qüvvəyə, əksinə isə kütləyə mütənasibdir. Aparılan eksperimentin nəticələrindənsə belə çıxır ki, zərrəciklər dünyasında fizikanın bu qanunu pozula bilər. Elmi qrupun açıqlamasına görə, elektronların kristallarda hərəkətində Nyuton qanunları zəif elektrik sahəsi altında qorunur, elektrik sahə gücləndirildikdən sonra müəyyən keçid astanasında elektronların mənfi işarəli xarakter alması ilə pozulur.
Alman alimləri elektronların hərəkətini qallium arsenid yarımkeçiricisində izləyiblər. Təcrübə otaq temperaturunda aparılıb. Nümunəyə 300 femtosaniyə ərzində (Femtosecond (fs) - 1 fs = 10-15 saniyə) elektrik sahəsi impulsu, hər metrə 30 milyon volt düşən gərginlik verilib. Yüksək dəqiqlikli həssas avadanlıqlar vasitəsilə elektronların hərəkəti ölçülüb. Mütəxəssislər zərrəciklərin ilk 100 femtosaniyə ərzində qanuna müvafiq olaraq doğru istiqamətdə sürətləndiyini qeydə alıblar. Bu qısa müddətdə elektronlar saniyədə 1111 kilometrə yüksələn sürət yığıb. Daha sonra, eyni zaman müddətində elektronların hərəkəti kəskin yavaşlatdığı və hətta dayanaraq geri döndüyü qeydə alınıb. Fiziklər bunu ətalət kütləsinin mənfi işarəyə dönməsi ilə əlaqələndirirlər.
Eksperiment müəllifləri alınan nəticənin İsveçrə fiziki, Nobel mükafatı laureatı Feliks Bloçun 80 il qabaq apardığı nəzəri hesablamalarla uzlaşdığını bildiriblər. Onlar bu effektdən gələcək nəsil müəyyən təyinatlı elektronikada istifadə olunacağını istisna etmirlər.
Eksperimentin təfsilatı “Physical Review Letters”
("Fizika ədəbiyyatı xülasəsi")
jurnalında dərc olunub.
ƏTALƏT QANUNU
Klassik mexanikanın əsas qanunlarını İsaak Nyuton (1642 – 1727 ) vermişdir .
Hər hansı bir cisim , ona başqa cisim təsir edənə qədər öz sükunət və ya düzxətli bərabərsürətli hərəkət halını saxlayır .
Cisimlərin bu xassəsinə onların ətaləti deyilir . Müxtəlif cisimlərin ətaləti də müxtəlif olur . Cisim ətalətini xarakterizə edən fiziki kəmiyyət onun kütləsidir . Ona görə də “kütlə ətalər ölçüsüdür” deyirlər . Kütlə anlayışı ən mürəkkəb , ən mühüm anlayışlardan biridir . Nyutona görə kütlə - materiyanın sıxlığı və həcmini birlikdə ifadə edən ölçüsüdür .
1-ci qanundakı “və ya” sözünün mənası vardır . Bu sözlə düzxətli hərəkətlə sükunət arasıdakı fərqin olmadığı göstərilmişdir . Cisimlərin ətaləti ilə onların kütlələri arasındakı ətaləti belə bir sadə təcrübə ilə nümayiş etdirmək olar . Altına qarmaq bərkidilmiş çəki daşı götürüb onu bir ipdən asaq . İpi eləcqalınlıqda götürək ki , o ancaq çəki daşının ağırlığına davam gətirə bilsin . Ondan sonra həmin ipin iki-üç qatından halqa hazırlayıb , o halqanı daşın altındakı qarmaqdan asaq . Əgər indi o halqadan bir ling keçirib lingin üzərinə qəflətən çəkiclə zərbə endirsək , çəki daşının asıldığı birqatlı ipin qırılmayıb , çəki daşının altında olan çəxqatlı ipin qırıldığını görərik .
Çəki daşı sükunət halını saxlayaraq çəkicdən aldığı ani zərbəni asıldığı ipə verə bilmir və ona görə də çoxqatlı ip qırılır , asıldığı birqatlı ip icə qırılmır . Çəki daşını böyük götürdükdə iplərin qatının sayını da çox götürmək olar .
Nyutonun 1-ci qanundan belə nəticə çıxdı ki, cismin sükunət halı ilı düzxətli bərabərsürətli hərəkət halı arasında heç bir fərq yoxdur . Birinci qanuna görə cismin sükunət və ya düzxətli bərabərsürətli hərəkət halını dəyişdirmək üçün ona xaricdən təsir etmək lazımdır . Cismin sükunət və ya düzxətli bərabərsürətli hərəkət halını dəyişdirməsinə səbəb mexaniki qüvvədir . Mexanikada qüvvə anlayışı ən mühüm anlayışlardan biridir .
Dinamika , hərəkəti onu dəyişdirən səbəblə birlikdə öyrənir . Dinamikanın əsasını Nyutonun 3 qanunu təşkil edir . Bu qanunlara dinamikanın əsas qanunları deyilir . Nyuton qanunları məlum təcrübi faktların ümumiləşməsinin nəticəsidir .
Nyuton Qalileyin ətalət prinsipinə əsaslanaraq özünün məşhur birinci qanununu belə ifadə etmişdir : İstənilən cisim ona xarici qüvvə təsir etməyincə öz sükunət və yaxud bərabərsürətli hərəkət halını saxlayır .
Dinamikanın birinci qanununa nəzər salsaq, aşağıdakı iki nəticəni alarıq :
1) Sükunət və bərabərsürətli düzxətli hərəkət eyni mexaniki haldır
2) Sükunət və ya bərabərsürətli düzxətli hərəkət hallarını yalnız qüvvə dəyişdirə bilər.
İkinci nəticədən döründüyü kimi , qüvvə heç də Aristotelin düşündüyü kimi cismə sürət verən deyil , cismin sürətini dəyişdirən (yəni cismə təcil verən ) səbəbdir . Deməli , sükunət və bərabərsürətli düzxətli hərəkət halı xarici təsirlərə məruz qalmayan bütün cisimlərin təbii halıdır , başqa sözlə , ətalət cismin hərəkət səbəbi deyil , cismin öz xassəsidir .
Bu və ya digər hərəkət müəyyən hesabat sisteminə görə öyrənilir . Sadə mülahizələrə əsaslanaraq inanmaq olar ki , Nyuton birinci qanunu istənilən hesabat sistemində ödənilir . Biri digərinə nəzərən təcillə hərəkət edən iki hesabat sistemini nəzərdən keçirdək . Fərz edək ki , Nyutonun birinci qanunu bu hesabat sistemindən birinə , məsələn , birinciyə nəzərən doğrudur . İkinci hesabat sistemi birinciyə nəzərən müəyyən təcillə hərəkət etdiyindən , cismə təsir edərək heç bir yeni qüvvə meydana gəlmədiyinə baxmayaraq baxılan cisim ikinci hesabat sisteminə nəzərən müəyyən təcillə hərəkət edəcəkdir . Beləliklə , Nyutonun birinci qanunu eyni zamanda hər iki hesabat sisteminə nəzərən ödənilmir . Bu səbəbdən Nyuton birinci qanunu ödənilən və ödənilməyən hesabat sistemlərini müəyyən etməliyik .
Nyutonun birinci qanunu ödənilən hesabat sistemi ətalət sistemi adlanır .
Aydındır ki , sərbəst ( heç bir xarici qüvvənin təcirinə məruz qalmayan ) cisim ətalət hesabat sisteminə nəzərən sükunətdə , yaxud bərabərsürətli düzxətli hərəkət halında ola bilər .
Nyutonun birinci qanunu , aşkar şəkildə olmasada , ətalət hesabat sistemi olaraq "mütləq olan fəzanı qəbul etmişdir ".
Nyutonun birinci qanunu doğru olmayan ( ödənilməyən ) hesabat sistemini qeyri- ətalət sistemi adlandıracağıq .
Aparılan təcrübələr göstərmişdir ki , başlanğıcı Günəşdə və ya Qalaktikamızda olan ulduzlarda yerləşən hesabat sistemi ətalət hesabat sistemidir . Aparılan elementar hesablamaların köməyilə də buna inanmaq olar . Yer həm öz oxu ətrafında , həm də Günəş ətrafında (elliptik orbit üzrə ) fırlandığından Günəşə nəzərən təcillə hərəkət edir . Bu səbəbdən geosentrik (başlanğıcı Yerə bərkidilmiş ) hesabat sistemi qeyri-ətalət hesabat sistemidir . Doğrudanda şimal qütbündə uzun ipdən asılmış rəqqasa üfüqi istiqamətdə ilk təkan versək , zaman keçdikcə rəqs müstəvisinin ılmış rəqqasa üfüqi istiqamətdə ilk təkan versək , zaman keçdikcə rəqs müstəvisinin Yerə nəzərən döndüyü ( bir sutkada 2×3.14 radian qədər ) müşahidə olunur . Deməli , şaquli müstəvi üzrə rəqs edən rəqqas , onu bu vəziyyətdən çıxara biləcək real qüvvə təsir göstərmədiyinə baxmaya-yaraq , Yerə nəzərən rəqs müstəvisinin ilk vəziyyətini dəyişməz saxla-ya bilmir . Bundan fərqli olaraq , həmin rəqqas Günəş və ya ulduzlara nəzərən öz vəziyyətini ( rəqs müstəvisini ) dəyişməz saxlayır , başqa sözlə Günəş və ulduzlardan fərqli olaraq , Yer ətalət hesabat sistemi deyildir . Yerin ətalət hesabat sistemi olmamasına səbəb onun həm öz oxu , həm də Günəş ətrafında fırlanmasıdır .
Yerin Günəş ətrafında fırlanmas hesabına yaranan təcil , Yerin öz oxu ətrafında fırlanması hesabına yaranan təcildən kifayət qədər kişikdir . Deməli Yerin ətalət hesabat sistemi olmamasına əsas səbəb onun öz oxu ətrafında fırlanmamasıdır . Aparılan bir çox təcrübələr Yerin ətalət hesabat sistemi olmadığını aşkar edə bilmir . Onu aşkar etmək üçün çox dəqiq və həssas təcrübələr aparmaq lazım gəlir . Elə bu səbəblərə görə əksər hallarda Yeri praktik olaraq ətalət hesabat sistemi kimi qəbul edirlər.
Что изучает физика?
Физика - всеобъемлющая наука. Никакой процесс природы не находится вне физики. Физика описывает все: механику, электричество, магнетизм, оптику…
Какие-то вещи очевидны для нас: притяжение, силы инерции и трения, кипение жидкости…
Другие моменты природы не так понятны, хотя мы к ним давно "привыкли": электричество, магнетизм, различные излучения…
Некоторые утверждения вообще с трудом даются пониманию: например, теория относительности А.Эйнштейна.
Наблюдая, казалось бы, простые явления природы, мы редко задумываемся, почему происходит именно так, а не иначе:
- Почему идет снег?
- Как мы слышим?
- Для чего нам нужна кровь?
- Почему звезды видны только ночью?
- Почему, поскользнувшись, мы падаем назад, а споткнувшись - вперед?
- Для чего у автомобилей колеса резиновые?
- Почему нам тепло под одеялом?
Классический курс изучения физики включает в себя, как правило, следующие разделы:
Механика. Изучение принципов движения является первым шагом понимания физических процессов, которые проявляются в наблюдении, измерении и создания математической модели на основе полученных данных.
Движение происходит под действием различных сил. Законы приложения сил - основа механики.
При описании движения объектов нам "пригодятся" представления об энергии и импульсе. Помните закон сохранения энергии?
"Энергия не берется из "ниоткуда" и не исчезает бесследно, - она просто переходит из одного вида в другой".
Тепло и холод - неотъемлемые спутники нашей повседневной жизни.
- Почему утром бывает роса?
- Почему в холодную погоду запотевают очки при входе в теплое помещение?
- Почему в космосе холодно?
Электричество и магнетизм вводят нас в более загадочный физический мир. Ведь действие этих физических явлений нельзя почувствовать "напрямую". Комбинируя электричество и магнетизм можно получить такое удивительное явление, как свет, который лежит в основе видимости всего мира.
Надо сказать, что бОльшая часть физики связана с невидимым миром. Любое вещество состоит из атомов, увидеть которые не представляется возможным.
"Венцом" изучения физических явлений можно считать теорию относительности А.Эйнштейна. А как же иначе? Ведь при достижении скоростей, близких к скорости света, с миром происходят удивительные вещи: масса стремится к бесконечности; время - пытается замереть на месте. А вы знаете, что происходит в "черных дырах"? Не поверите, - "там" время и пространство меняются местами!
Вот какая она удивительная и многообразная - наука ФИЗИКА!
Основные этапы развития физики
- В 17 веке Исааком Ньютоном создается классическая механика.
- К концу 19 века было в основном завершено формирование классической физики.
- В начале 20 века в физике происходит революция, она становится квантовой (М. Планк, Э. Резерфорд, Н. Бор).
- В 20-е годы была разработана квантовая механика — последовательная теория движения микрочастиц (Л. де Бройль, Э. Шредингер, В. Гейзенберг, В. Паули, П. Дирак). Одновременно появилось новое учение о пространстве и времени — теория относительности Альберта Эйнштейна, физика делается релятивистской.
- Во 2-й половине 20 века происходит дальнейшее существенное преобразование физики, связанное с познанием структуры атомного ядра, свойств элементарных частиц (Э. Ферми, Р. Фейнман, М. Гелл-Ман), конденсированных сред (Д. Бардин, Л. Д. Ландау, Н. Н. Боголюбов).
- Физика стала источником новых идей, преобразовавших современную технику: ядерная энергетика (И. В. Курчатов),квантовая электроника (Н. Г. Басов, А. М. Прохоров и Ч. Таунс), микроэлектроника, радиолокация возникли и развились в результате достижений физики.
LEV DAVUDOVİÇ LANDAU
Lev Davidoviç Landau Nobel, Lenin və üç dəfə Stalin mükafatları laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Danimarka və Niderland Elmlər akademiyalarının, Amerika Elmlər və İncəsənət Akademiyasının (ABŞ), Fransa Fizika Cəmiyyətinin, London Fizika Cəmiyyətinin və London Kraliça Cəmiyyətinin üzvü, XX yüzilliyin əfsanəvi fizikidir.
Onun atası David Lvoviç Landau Balaxanı neft mədənlərində mühəndis işləmiş, anası Lyubov Veniaminovna Qarkavi (Landau) isə Balaxanıda mamaça-ginekoloq kimi fəaliyyət göstərmişdir. Övladlarının təhsil alması vaxtı çatanda — 1913-cü ildə Landaular ailəsi Bakı şəhərinə köçmüş və indiki Nizami və Səməd Vurğun küçələrinin kəsişdiyi tində yerləşən binada (üzərində L.D.Landaunun xatirə lövhəsi asılmışdır) mənzil almışdır. Lev Davidoviç Landau 1924-cü ilə kimi həmin mənzildə yaşamışdır.
Lev Landau 1916-cı ildə Bakı şəhərində gimnaziyaya qəbul olunur və 12 yaşında gimnaziyanı əla qiymətlərlə başa vurur. Onun ali məktəbdə oxuması üçün hələ çox gənc olduğunu nəzərə alaraq valideynləri gələcək fizikin iki il Bakı İqtisadiyyat Texnikumunda oxuması barədə qərar qəbul edirlər. O zamanlar İqtisadiyyat Texnikumunda riyaziyyat fənni çox geniş və yaxşı tədris olunurdu. Balaca Landau bu texnikuma qəbul üçün ciddi hazırlaşmışdı. 12 yaşında artıq o, differensiallama, 13 yaşında isə inteqrallama əməliyyatlarını tam mənimsəmişdi. Riyaziyyatla məşğul olmaq ona zövq verir və riyaziyyat elmindən böyük həzz alırdı. Bakı İqtisadiyyat Texnikumuna Landau 1920-ci ildə daxil olmuş və 1922-ci ildə oranı bitirmişdir.
1922-ci ildə 14 yaşlı Lev Landau müvəffəqiyyətlə Azərbaycan Dövlət Universitetinə qəbul imtahanları verir və eyni vaxtda iki fakültədə — fizika-riyaziyyat və kimya fakültələrində təhsil alır. Kimya elmi gənc Landaunu çox maraqlandırırdı. Lakin birinci semestrdən sonra o, özü üçün yəqin edir ki, fizika və riyaziyyat onun üçün daha maraqlıdır və ürəyincədir.
O zamanlar Azərbaycan Dövlət Universitetində riyaziyyat elminə çox geniş yer verilir və yüksək səviyyədə tədris edilirdi. Burada bir çox məşhur riyaziyyatçılar mühazirələr oxuyurdular. Universitetdə “Matezis” adlı Tələbə Elmi Cəmiyyəti də fəaliyyət göstərirdi. Bu cəmiyyətdə tələbələrlə yanaşı, müəllimlər də iştirak edir, riyaziyyat və fizika üzrə istedadlı gənclər burada aşkar olunurdu.
Lev Davidoviç Landau da ilk elmi çıxışlarına məhz Azərbaycan Dövlət Universitetində “Matezis” Tələbə Elmi Cəmiyyətində başlamışdır. Azərbaycan Dövlət Universiteti gənc Landauya böyük təsir etmiş, onda nəzəri fizikaya maraq məhz bu qədim elm ocağında yaranmışdır. O, elmi axtarışlara elə burada tələbə ikən başlamışdır. “Matezis” Tələbə Elmi Cəmiyyətində Lev Landaunun əsas çıxışlarından biri və onun istedadının olduqca geniş olduğunu xarakterizə edən ilk elmi məruzəsi o vaxtlar yeni çapdan çıxmış Orest Xvolsonun beş cildlik fizika kursu və Abram İoffenin “Molekulyar fizika” əsəri haqqında məruzəsi olmuşdur. Gənc tələbənin məruzəsi hamıda, hətta universitetin adlı-sanlı alimlərində də böyük maraq doğurmuşdur.
Tələbə Elmi Cəmiyyətinin iclaslarındakı çıxışları, universitetdə əla oxuması və imtahanlarda olduqca yüksək nəticələr göstərməsi Lev Landaunu Azərbaycan Dövlət Universitetində məşhurlaşdırmış və ona diqqəti artırmışdır. Məhz Bakıda aldığı təhsil Landaunun gələcək elmi axtarışlarının və nailiyyətlərinin, nəzəri fizikaya gətirdiyi fundamental və klassik yeniliklərin, ümumiyyətlə, fizika elmində yaratdığı yeni stilin və nəzəri fizika sahəsində yaratdığı böyük məktəbin sarsılmaz əsası olmuşdur. Azərbaycan Lev Davidoviç Landaunu çox gənc olmasına baxmayaraq nəzəri fizika uzrə gələcək dahi alim kimi sabiq SSRİ-nin o vaxtkı elm mərkəzi sayılan Leninqrad şəhərinə yola salmışdır. 1924-cü ildə 16 yaşlı Lev Landau Leninqrad Dövlət Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə köçürülmüşdür.
1926-cı ildə Lev Landaunun “İkiatomlu molekulların spektrləri nəzəriyyəsi” adlı ilk elmi əsəri çap olunur. Landaunun bu elmi işi onu daha da məşhurlaşdırır və o, 1926-cı ilin dekabrında Moskvada keçirilən rus fiziklərinin beşinci qurultayına dəvət olunur. Qurultayda Lev Landau “Klassik və dalğa mexanikasının əlaqəsinə dair məsələyə aid” adlı məruzə ilə çıxış edir və fizikanın bir sıra fundamental məsələlərinə həsr olunmuş çıxışlar üzrə müzakirələrdə iştirak edir. Tələbə fizik öz çıxışlırı ilə iştirakçılara olduqca güclü təsir bağışlayır. Lev Landau 1927-ci ildə Leninqrad Dövlət Universitetində təhsilini başa vurur və Leninqrad Fizika-Texnika İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirir.
Aspiranturada təhsil aldığı dövrdə Lev Landau nəzəri fizika sahəsində ciddi tədqiqatlara başlayır. Onun yeni tədqiqat işi “Dalğa mexanikasında tormozlanma problemi” adlanırdı. O, şüalanma nəticəsində tormozlanma mexanizmini analiz edərək, kvant mexanikasına yeni anlayış-sıxlıq matrisası anlayışını daxil edir. 1928-ci ildə Lev Landau fiziklərin Moskvada keçirilən altıncı qurultayın iştirakçısı olur və “Kvant statistikasının əsasları”, “Müasir fizikada səbəbiyyət prinsipi” və “Dalğa mexanikasında maqnitli elektron” adlı məruzələrlə çıxışlar edir. Lev Davidoviç Landau həmin qurultayda iştirak edən dünyanın məşhur fiziki Nils Borun diqqətini cəlb edir.
Fiziklərin altıncı qurultayından sonra Lev Landau ən yaxşı aspirantlardan biri kimi təhsilini artırmaq məqsədilə Maarif Xalq Komissarlığının qərarı ilə Berlin, Qettinqen, Leypsiq, Kopenhagen, Kembric və Surix şəhərlərinə ilyarımlıq müddətinə elmi ezamiyyəyə göndərilir. 1929-cu ilin oktyabr ayında o, Berlinə gəlir və Berlin Universitetində Albert Eynşteynlə görüşür. Lev Landau o vaxtlar artıq dünyanın ən məşhur fiziki kimi tanınan Albert Eynşteynlə söhbət aparmaq istəyini bildirir. Albert Eynşteyn 21 yaşlı Landaunu öz evinə dəvət edir.
Nisbilik nəzəriyyəsi ilə elmdə inqilab etmiş nəhəng nəzəriyyəçi fiziklə hər alim elmi polemikaya girişməyə cürət etmirdi. Lakin Lev Landaunun özünə əminliyi onun belə bir addım atmasına səbəb olmuş və o, Albert Eynşteynlə evində görüşmüşdür. Bu görüşdə gənc fizik Landau nəhəng Eynşteynlə kvant mexanikası haqqında elmi mübahisə edir və qeyri-müəyyənlik prinsipinin kvant mexanikasının əsas prinsipi olduğunu sübut etməyə çalışır. Landaunun əminliyi, aydın və dəqiq mülahizələri Eynşteynin xoşuna gəlsə də o, dahi fiziki razı sala bilmir. Sonralar bu iki böyük alimin görüşmək imkanları olmamışdır. Faşistlər Almaniyada hakimiyyətə gəldikdən sonra Albert Eynşteyn Amerika Birləşmiş Ştatlarına qaçmaq məcburiyyətində qalmışdır.
Avropada elmi ezamiyyətdə olduğu müddətdə Lev Landau bir çox məşhur fiziklərlə görüşmüş, onların məruzələrini dinləmiş və seminarlarında iştirak etmişdir. 1930-cu il aprelin 8-də o, Danimarkanın paytaxtı Kopenhagendə Nəzəri Fizika İnstitutunun direktoru, kvant mexanikasının banisi Nils Borla görüşür. O zamanlar dünyanın hər tərəfindən gənc və istedadlı fiziklər Nils Borun yanına axışırdılar. Onlar özlərini məşhur alimin yanında sərbəst və yüngül hiss edir, Nils Bor isə gənc alimlərə olduqca yaxşı münasibət göstərirdi. Lev Landauya isə o, ilk görüşdən xüsusi məhəbbətlə yanaşmışdır. Gənc Landaunun olduqca çılğın olmasına baxmayaraq onun fitri istedadı Nils Boru valeh etmişdir. Nils Bor öz növbəsində Lev Landaunun yaradıcılığına böyük təsir göstərmişdir. Ömrünün sonuna kimi Lev Landau Nils Boru özünə müəllim hesab edirdi.
Avropanın əsas elmi mərkəzlərində olarkən Lev Landau sərbəst elektronların maqnit xassələrinə dair vacib tədqiqatlar aparmış və 1930-cu ildə diamaqnetizm haqqında elmi əsərlər çap etdirmişdir. Sonralar bu təzahür “Landau diamaqnetizmi” adlandırılmış və onu görkəmli dünya alimləri ilə bir sıraya qaldırmışdır. 1931-ci ilin mart ayında Lev Landaunun elmi ezamiyyə vaxtı başa çatmış və o, Avropadan Leninqrada, Fizika-Texnika İnstitutuna qayıtmışdır.
O zamanlar Leninqrad Fizika-Texnika İnstitutuna məşhur fizik Abram İoffe rəhbərlik edirdi və o, nazikqatlı izolyasiya problemlərinə dair tədqiqatlar aparırdı. Lakin xaricdən yeni qayıtmış aspirant Lev Landau Abram İoffenin nazikqatlı izolyasiya probleminə dair mülahizələrinin nəzəri cəhətdən əsaslı olmadığını sübut etmiş və A. İoffe ilə onun arasında narazılıq yaranmışdır. Bu səbəbdən də Lev Landau Leninqrad Fizika-Texnika İnstitutunu tərk etmiş və 1932-ci ildə Xarkova gələrək, Ukrayna Fizika-Texnika İnstitutunda nəzəri fizika kafedrasının müdiri seçilmişdir. Eyni zamanda, o Xarkov Mexanika-Maşınqayırma İnstitutunda da nəzəri fizika kafedrasına rəhbərlik etmişdir.
Xarkovda işlədiyi dövr Lev Landau üçün olduqca məhsuldar olmuşdur. 1932-1937-ci illərdə o, Ukrayna Fizika-Texnika, Xarkov Fizika-Maşınqayırma institutlarında, Ukrayna Dövlət Universitetində mühazirələr oxumuş, bir neçə dəfə Kopenhagenə gedərək Nils Borun seminarlarında iştirak etmiş, nəzəri fizika üzrə Xarkovda konfrans (1934-cü il) təşkil etmişdir. İstedadlı gənc fiziklərin aşkar edilib təhsil almaları üçün L.Landau o vaxtlar “nəzəri minimum” adlandırılan xüsusi proqram işləyib hazırlamışdır. Əldə etdiyi elmi nəticələrə görə Ümumittifaq Attestasiya Komissiyası Lev Landauya dissertasiya müdafiə etmədən fizika-riyaziyyat elmləri doktoru elmi dərəcəsi vermişdir. 1935-ci ildə isə Lev Landau Xarkov Dövlət Universitetinin ümumi fizika kafedrasına rəhbərliyə başlamış və həmin il ona professor elmi rütbəsi verilmişdir.
Lev Landaunun yaratdığı fundamental nəzəriyyələrdən biri də maddənin faza dəyişkənliyidir. Ona kimi bu problem üzrə qeyri-müəyyənliklər və anlaşılmazlıqlar hökm sürürdü. 1936-1937-ci illərdə Lev Landau “Fazaların ikinci növ dəyişmələri” nəzəriyyəsini və “Yüksəkkeçiricilərin aralıq vəziyyəti” nəzəriyyəsini yaradır, bu problemlərə həsr olunmuş elmi məqalələrlə çıxışlar edir. Həmin dövrdə L.Landau artıq dünyada məşhur nəzəriyyəçi fizik kimi tanınırdı və 1937-ci ilin fevralında o, Moskva Fiziki Problemlər İnstitutuna dəvət olunur və həmin institutda nəzəriyyə şöbəsinə rəhbərlik edir.
Təəssüflər olsun ki, Stalin repressiyaları dünyanın bu məşhur alimindən də yan keçməmişdir. Lev Davidoviç Landau casusluq, ziyankarlıq və antistalin vərəqələrinin tərtib edilməsi ittihamları ilə 1938-ci ilin 27 aprelində həbs edilərək SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin tədricxanasına yerləşdirilir. Landaunun həbsini eşidən Nils Bor dəhşətə gəlir və o, Landaunun fizika üçün, dünya elmi üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğu barədə İosif Stalinə məktub göndərərək onun azad edilməsini xahiş edir. Eyni məzmunlu məktubla akademik Pyotr Leonidoviç Kapitsa da (Moskva Fiziki Problemlər İnstitutunun yaradıcısı və direktoru) Stalinə müraciət edir və Lavrenti Beriya ilə görüşərək Landaunun azadlığa buraxılmasına çalışır. Bu iki böyük elm adamının müdaxiləsi və onların səyləri nəticəsində Lev Landau 1939-cu ilin 29 aprelində azadlığa buraxılır. Lakin günahsız həbs olunmuş dünya şöhrətli alimə ancaq 1990-cı ildə — Sovet imperiyasının süqutu ərəfəsində bəraət verildi.
Moskva Fiziki Problemlər İnstitutunda çox yaxşı ab-hava hökm sürürdü. Bu səbəbdən də həmin institutda Lev Landau çox məhsuldar fəaliyyət göstərmişdir. O vaxtlar orada maye helium üzrə tədqiqatlar aparılırdı. Ancaq Landauya qədər bu tədqiqatlar elə bir ciddi nəticələrə gətirib çıxarmamışdır. Maye heliumun yüksək axıcılığı — mütləq sıfır dərəcədə heliumun bərkiməməsi alimləri çaş-baş salmış, onun yüksək axıcılığı haqqında hər hansı bir nəzəriyyənin yaradılması istiqamətində aparılan tədqiqatlar nəticəsiz qalmışdır. Lev Davidoviç Landau bu problemin həllinə başlamış və 1940-1941-ci illərdə “Maye heliumun yüksəkaxıcılığı” nəzəriyyəsini yaratmışdır.
1941-ci ildə Böyük Vətən müharibəsi başlayanda Moskva Fiziki Problemlər İnstitutu kollektivi ilə birlikdə Kazan şəhərinə köçürülür. Lev Davidoviç Landau da öz həmkarları ilə birlikdə xüsusi tapşırıq üzərində çalışır. O zamanlar maye helium üzrə aparılan tədqiqatlar və əldə edilən nəticələr kvant mayesi fizikasının əsasını qoyur və 1941-ci ildə Landau tərəfindən “Kvant mayesi” nəzəriyyəsi yaradılır.
1946-cı il Lev Landau üçün çox əlamətdar olur. Həmin il bu böyük fizik SSRİ Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü seçilir və fəzalar dəyişkənliyi və yüksəkaxıcılıq nəzəriyyələrinin yaradılmasına görə ona Dövlət mükafatı verilir.
XX əsrin 40-cı illərinin ortalarında alimləri düşündürən aktual problemlərdən biri də plazma-maddənin dördüncü halı problemi olmuşdur. Bu məsələ o qədər çətinləşdirilmiş və mürəkkəbləşdirilmişdir ki, onun həlli qeyri-mümkün hesab edilirdi. Lakin Lev Landau həmin problemi də çox parlaq formada həll etmiş və 1946-cı ildə “Elektron plazmanın rəqsləri” nəzəriyyəsini başa çatdırmışdır. Bu nəzəriyyə ilə Landau plazma fizikasına yeni anlayış daxil etmiş və bu anlayış “Landau sönməsi” adlandırılmışdır. İdarə olunan istilik-nüvə reaksiyaları üçün plazmanın qızdırılması tələb olunur. Plazmanın qızdırılması üçün də məhz “Landau sönməsi” effektindən istifadə edilir.
Nəzəri fizika sahəsində Lev Davidoviç Landaunun əldə etdiyi ən parlaq nəticələrdən biri də yüksək keçiricilik sahəsində olmuşdur. Yüksək keçiricilərin maqnit xassələrini tədqiq edərkən Lev Landau Vitali Lazareviç Ginzburqla birlikdə 1950-ci ildə “Yüksəkkeçiricilik” nəzəriyyəsini yaratmışdır. Sonralar bu nəzəriyyədən istifadə etməklə yüksəkkeçiricili xəlitələr nəzəriyyəsi işlənmiş və mühüm nəticələr əldə olunmuşdur. Yeri gəlmişkən, Vitali Lazareviç Ginzburq 2003-cü ildə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
Lev Landaunun yaratdığı fundamental nəzəriyyələrdən biri kvant mayeləri üzrədir. Bu istiqamətdə apardığı tədqiqatlar nəticəsində o, “Fermi mayeləri” nəzəriyyəsini yaratmışdır. Klassik fizikanın qanunauyğunluqlarının əksi olaraq kvant mexanikasından məlum olur ki, mütləq sıfır dərəcədə cisimdə atomların hərəkətləri dayanmır. Beləliklə, maddənin yeni forması — kvant mayeləri meydana çıxır.
1950-1960-cı illərdə Lev Davidoviç Landau fizikanın bir çox sahələri — maqnetizm, yüksəkaxıcılıq və yüksəkkeçiricilik, bərk cisim fizikası, atom nüvəsi və elementar hissəciklər, plazma, kvant elektrodinamikası, hidrodinamika, astrofizika sahələrində elmi əsərlər yazmış, müxtəlif universtitetlərdə və institutlarda mühazirələr oxumuşdur.
Bütün dünyada məşhurlaşmasına, dünyanın bir sıra akademiyalarına üzv olmasına, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülməsinə, Nobel, Lenin və 3 dəfə Stalin mükafatları almasına baxmayaraq SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi Lev Landau haqqında dosye toplamaqda davam edirdi. Toplanmış materiallardan məlum olur ki, o, sovet rejimini heç vaxt qəbul etməmişdir. Bəlkə də bu dahi fizikin avtomobil qəzasına düşməsi də DTK tərəfindən əvvəlcədən planlaşdırılmış əməliyyat olmuşdur...
Yaradıcılığının ən parlaq dövründə — 1962-ci ilin 7 yanvarında Lev Davidoviç Landau olduqca ağır avtomobil qəzasına düşür. Onun “Volqa” markalı xidməti maşınının Moskvanın Dmitrov şosesində ağır yük maşını ilə toqquşması nəticəsində məşhur alim başından və döş qəfəsindən ölümcül xəsarət alır. Xəstənin vəziyyətinin kəskin pisləşməsinə və bu dahi alimin həyatını xilas etməyin nə dərəcədə əhəmiyyətli olmasına baxmayaraq sovet rəhbərliyi onun Moskvanın Kreml xəstəxanasına yerləşdirilməsinə razılıq verməmiş və o, Moskva şəhərinin Timiryazev rayonunun 50 nömrəli xəstəxanasına aparılmışdır. Dünyanın məşhur fiziklərinin səyləri, onların Avropadan, ABŞ-dan göndərdikləri dərman preparatlarının yardımı nəticəsində Lev Davidoviç Landaunu ölümdən xilas etmək mümkün olmuş və o, 1962-ci ilin sentyabr ayında SSRİ Elmlər Akademiyasının xəstəxanasına köçürülmüşdür. Həmin ilin noyabrında Landau ona Nobel mükafatı verilməsi barədə teleqram alır. Nobel Komitəsinin tarixində ilk dəfə olaraq xüsusi hal kimi məşhur fizik Lev Landaunun Stokholma gedə bilməməsi nəzərə alınır və İsveçin Moskvada olan səfiri Nobel mükafatını xəstəxanada ona təqdim edir. Lev Landau ömrümün iki ilini xəstəxanalarda keçirir, ancaq 1964-cü ilin 25 yanvarında öz evinə qayıda bilir.
Lev Landaunu dünya alimlərinin səyləri nəticəsində ölümdən xilas etmək mümkün olsa da, onun səhhəti tam bərpa olunmamışdı. 1968-ci il martın 24-də onun səhhəti kəskin pisləşmiş və yenidən xəstəxanaya aparılmışdır. Göstərilən səylərə baxmayaraq sovet nəzəri fizikasının banisi, məşhur nəzəriyyəçi fizik, həmyerlimiz Lev Davidoviç Landaunun həyatını xilas etmək mümkün olmamış və o, 1968-ci il aprelin 1-də Moskva şəhərində vəfat etmişdir.
Azərbaycan torpağında dünyaya gəlmiş bu görkəmli alimin həyatı, yaradıcılığı və elmi fəaliyyəti böyük bir məktəbdir. Arzu edərdik ki, gənclərimiz, tələbələrimiz, elmi fəaliyyətlə məşğul olan insanlarımız bu böyük həmvətənimizin irsini daha dərindən öyrənsinlər və onun yaratdığı məktəbdən bəhrələnsinlər. İnkişaf ancaq və ancaq elmdən keçir. Elmsiz məkan zülmət və cəhalət deməkdir. Bəşəriyyətin bugünkü firavan yaşayışı və inkişafı isə məhz Lev Davidoviç Landau kimi əfsanəvi alimlərin əməyi nəticəsində mümkün olmuşdur.
FİZİKA DƏRSLƏRİNDƏ FOLKLORDAN İSTİFADƏ
Fizika dərslərində folklordan istifadə
V. Ş. AĞAMALIYEVA
Bakı şəhəri Binəqədi rayonu 246 saylı məktəb-lisey
“Cəmiyyətin gələcək tərəqqisi bir şox cəhətdən indi gənclərimizə nəyi və necə öyrətməyimizdən asılı olacaqdır.”
H. ƏLİYEV
Əsası Ulu Öndərimiz Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan təhsil siyasətində bu gün müasir tələblər baxımından məqsədyönlü iş gedir. Azərbaycan Respublikasında dövlət müstəqilliyimizin bərpasından sonra təhsildə yeni dövr başlandı. Ümumi təhsilin yenilənməsi dünya təhsil sisteminin inteqrasiyasının təməl prinsiplərini müəyyənləşdirdi.
Yeni “Təhsil haqqında” qanun Prezident Cənab İlham Əliyev tərəfindən imzalanaraq qüvvəyə mindi. Təhsilimiz dövlət qayğısı ilə əhatə olunub. İndi islahat yönümlü işlər gedir. Mən də sevdiyim ixtisasımı böyük həvəslə, sevə-sevə şagirdlərimə öyrədirəm. Əldə etdiyim bilikləri şagirdlərə çatdırıram. İşlədiyim müddətdə həmişə çalışmışam ki, tədrisin məqsədi, vəzifəsi və məzmunu ilə bağlı tələblərə cavab verən dərslər qurum.
Kurrikulum islahatlarının mahiyyət və əhəmiyyəti, onun tətbiqi mexanizmləri bütün müəllimlərin qarşısında çoxlu vəzifələr qoyur.
Müasir dərsi qurmaq üçün əvvəlcə dərsi planlaşdırıram və bu zaman yeni dərs elementlərini tətbiq etməyə çalışıram. Dərslərimin daha düşündürücü olmasına cəhd edirəm və hər dərsin tədrisində irəliləyiş olduğunun şahidi oluram. Bu baxımdan fizika dərslərinin humanitarlaşdırılmasında folklor materiallarından istifadə etmək faydalı olur. Bu şagirdlərin təfəkkür fəallığını, dünya görüşünü , onların marağını artırır.
Aşağı sinifdə yaxşı oxuyan şagirdlər X və XI siniflərə gəldikdə zəif oxumağa, dərsə hazırlıqsız gəlməyə başladılar. Fənnə olan ögey munasibətin səbəbini öyrəndim.Saqirdlərlə söhbət apardım.Məlum oldu ki,onlar humanitar fənnlərdən əla və yaxsı qiymətlər alırlar.Həmin sagirdlərə elə gəlir ki,fizikanı oxumamaq da olar,cunki gələcəkdə bu fənn onlara lazım olmayacaq. Sagirdlərdə fizikaya maraq oyatmaq ücün onlara tapsırıqlar verdim. Dedim ki, oxuduqları nağillardan, bədii əsərlərdən, şeirlərdən fizikaya aid olan faktları toplayıb ayrıca dəftərə qeyd etsinlər.Onların hesabatını dinlədim.Özüm də mövzuların izahi zamanı vaxtaşırı xalq incisi nümunələrindən istifadə etdim.Bir necə gün ərzində hər şey yaxşı sonluqla bitdi.Həmin şagirdlər müasir elmi texniki inqilabın əsasını təşkil edən fizikanın əhəmiyyətini yaxşı dərk etməyə başladılar,artıq onlar yaxşı oxuyanlar sırasindadırlar.Yerində deyilən atalar sözləri və məsəllər şagirdlərin mustəgil düsünmə qabiliyyətlərini inkişaf etdirir.Şagirdlərin etik və estetik tərbiyəsində də məzmunca muxtəlif olan xalq incisi nümunələri mühüm rol oynayır. Bu incilərin qısa və obrazlı olmasına fikir verirəm .Məsələn, bir düz xətt boyunca eyni istiqamətdə yönəlmiş qüvvələrin əvəzləyicisindən danışarkən “El bir olsa,dağ oynadar yerindən” , “El gücü, sel gücü” atalar sözlərini misal çəkirəm. Şagirdlər bu zaman kollektiv əməyin birliyinin əhəmiyyətini aydın dərk edirlər. Molekulların qarşılıqlı təsiri mövzusunu şərh edərkən “Yaxında düşmənim, uzaqda dostumsan” xalq deyimlərindən istifadə edirəm. Mexaniki hərəkəti, sürəti şərh edərkən “Piyada atlıya yoldaş deyil”, “Düz yolu qoyub, əyri yolla getmə” xalq deyimlərindən istifadə edirəm. Təzyiqin qiymətinin səthin sahəsindən asılılığını izah edərkən “Çox iti xəncər öz qınını kəsər”, Arximed qanununu şərh edərkən “Elə bil quyuya daş atdılar” kimi xalq incisi nümunələrini misal çəkirəm. Eyni zamanda şagirdlərin bildikləri xalq inciləri nümunələrini öz dəftərimdə qeyd edirəm. Yüklənmiş cisimlərin qarşılıqlı təsiri mövzusunda şagirdlər öyrənirlər ki, eyni işarəli elektrik yükünə malik olan cisimlər bir-birini itələyir, əks işarəli yüklər isə bir-birini cəzb edirlər. Şagirdlərimin “İki qoçun başı bir qazanda qaynamaz” xalq incisi nümunəsi məni heyran etdi. Fizikanın fənlərlə inteqrasiyası çox maraqlı olur.
Müntəzəm olaraq xalq yaradıcılığı xəzinəsini mütaliyə edir, fizika elmi ilə bağlı olan atalar sözlərini, məsəllərini toplayır və ayrıca qovluqda saxlayıram. Növbəti dərsdə N. Gəncəvinin əsərlərinə müraciət edəcəyimizi sinifdə qərara alırıq.
Ümumiyyətlə, hər bir dərsimin bundan sonra da keyfiyyətli olması üçün yeni interaktiv üsullardan daha geniş istifadə edəcək, yeni kurrikulumu uğurla tətbiq edəcəyəm.
MAYNETİZMİN FİZİKİ QANUNLARI
İnsan manyetizmi istilik, işıq, elektrik kimi enerjilərə çox bənzər. Xüsusilə də maqnitə... Elektrik qanunları ilə, manyetizm qanunları arasında, demək olar ki, eynilik vardır, insan bədəninin maqnitə bənzər xüsusiyyətləri əhatə etdiyi bilinməkdədir. Məsələn insan bədəni maqnitdəki kimi (+) və (-) qütbləşmələr göstərər. İndi bədənimizdəki bu qütbləşmələri görək. Bunlar bilinmədən sağlam bir maqnetik iş edilə bilməz.
İnsan bədəninin hansı bölgələri müsbət hansı bölgələri mənfi qütbləşmələr içindədir?
Bədəninizin sağ tərəfi müsbət, sol tərəfi mənfidir. Alın, boyun, sinə mədə və qarın müsbət; bunların tam arxası yəni başınızın arxası, peysəriniz, kürəyiniz, beliniz və çanaq-quyruq sümüyü olan bölgəniz mənfidir.
Başınızın təpə qismi ilə qıçlarınızın arası neytraldır.
Solaxaylarda isə bu qütbləşmələr tam tərsidir. Hər iki əlini istifadə edənlərdə isə qütbləşmələr sabit deyil.
Maqnetik enerjilər fərqli qütbləşmə xüsusiyyətləriylə, orqanizm içində tarazlığa gətirici bir güc olaraq çalışarlar
- İnsan Bədəninin Maqnetik Qütbləşmələri -
Eyni adlı qütblər bir-birlərini itələyər... Əks adlı qütblər bir-birlərini çəkərlər...
Elektrik və maqnitdə olan bu vəziyyət insan bədənindəki maqnetik enerjilərdə də eynidir. Həssaslığı inkişaf etmiş bir adamın alnına (+) sağ əlinizi (+) qoysanız dərhal bir itələmə hissi duyacaq. Buna qarşılıq peysərinə (-) yenə sağ əlinizi (+) qoyduğunuzda çəkilmə hissiylə qarşılaşar.
Bu metodla, orqanik fəaliyyətdə sürətlənmə, ya da yavaşlamanın meydana gətirilməsi, yəni oyatmaq, ya da sakitləşdirmək mümkün ola bilməkdədir. Bax bu manyetizmin təməl iş qaydalarının təməlidir. Yəni eyni adlı (+ +), (- -) qütblər oyadıcı; əks adlılar (+ -) sakitləşdirici bir təsir edərlər.
Sakitləşdirmə Təsiri (+ -)
Ağrıların aradan qaldırılmasında istifadə edilər. Ağrısı və iztirabı olan bir xəstənin ayaq ucuna keçilər. Baxışlar sinə və mədə boşluğu üzərinə istiqamətləndirilərkən; sağ əl xəstənin sol qıçına, sol əl də xəstənin sağ qıçına gələcək şəkildə əllər qıçlar üzərinə yavaşca toxundurular.
Siz də bunu təcrübə edə bilərsiniz. Bunu edərkən bütün maqnetik enerjinizin gözləriniz və əllərinizdən xəstəyə getməsini istəyin. Buna konsentrə olun. İstəməkdən başqa etməniz lazım olan heç bir şey yoxdur. Bu şəkildə edilən manyetizmin çox böyük bir sakitləşdirici təsiri vardır.
10 ilə 30 dəqiqə arasında dəyişən bir zaman müddətində, xəstənin istiliyi hiss ediləcək dərəcədə düşər, iztirablı hal keçib gedər. Ağrılar dayanar... Xəstə dərin bir rahatlığa qərq olar...
Əgər ağrı bədənin yalnız müəyyən bir bölgəsindədirsə, xəstənin yanına keçilər. Ağrıyan bölgənin hansı qütbləşmədə olduğuna baxılar. Ona görə so,l ya da sağ əl ağrıyan bölgəyə qoyular. Baş ağrısı üçün sol əlin xəstənin alınına, sağ əlin isə peysərinə qoyulması çox sakitləşdirici və ağrını qısa müddətdə keçirici bir təsiri vardır.
Oyatma Təsiri (+ +) (- -).
Canlılıq qazandırar, hərəkət gətirər, keylik və yorğunluq hissini ortadan qaldırar, təzyiqi yüksəldər, zehini fəaliyyəti artırar, orqanizmin özünü yeniləməsinə imkan təmin edər.
Bunların ola bilməsi üçün eyni adlı qütblərin bir araya gətirilməsi lazımdır. Məsələn sağ əlinizi qarşınızdakının sinəsinə ya da mədəsinə, sol əlinizi də kürəyinə qoyaraq bu təsiri təmin edə bilərsiniz...
Simpatizasiyanın (rəğbət bəsləmək) təmin edilməsi və əlaqənin qurulması
Manyetizm tətbiqinə başlamadan əvvəl qarşınızdakı adamla simpatizasiynın təmin edilməsində işin müvəffəqiyyəti baxımından böyük əhəmiyyət vardır.
Bu simpatiya sizin maqnetik təsirlərinizlə, qarşınızdakı insanın maqnetik sahəsi arasında bir ahəng qurmaq deməkdir. Daha elmi bir şərh ilə, sizin maqnetik enerjinizin atom titrəşimsəl səviyyəsiylə, qarşınızda adamın maqnetik enerjisinin atom titrəşimsəl səviyyəsəi arasında bir rezonans təmin etməkdir. Söz mövzusu simpatiya halının qurula bilməsi üçün sizin müsbət duyğu və düşüncələrlə işə yönəlməniz birinci şərtdir.
Xüsusilə aralarında sevgi və simpatiya bağı olan kəslərin, bir-birlərinə çox daha asan maqnetik təsirlər göndərə-bilməsinin əsl səbəbi budur.
Manyetizm tətbiqinə başlamadan əvvəl enerjilər arasında rezonansın qurula bilməsi və ilk maqnetik enerjinin köçürülə bilməsi üçün əl tutma deyilən bir üsul vardır.
Bu üsul iki fərqli şəkildə tətbiq oluna bilər:
Bunlardan birincisi aşağıdakı şəkildə görüldüyü kimi, sizin baş barmağınızla, qarşınızdakı adamın baş barmaqlarının təmas etdirilmə üsuludur.
- Baş Barmaqların təması ilə rezonansın təmin edilməsi -
İkincisi isə bütün barmaqların təması ilə rezonansın təmin edilməsidir. Pasiyentin ovuc içi yerə, sizinki havaya baxacaq şəkildə, birinci barmaq boğumlarını üst üstə qoyun. Bu vəziyyətdə sizin ovucunuz havaya doğrudur və süjenin birinci barmaq buğumları, sizin barmaq buğamlarınığın üzərindədir. Baş barmağınızı da pasiyentin ortancıl barmağının üzərinə qoyun. Bu əl tutma üsullarından özünüzə ən uyğununu seçərək qarşınızdakı adamla ilk maqnetik rezonansı təmin edə bilərsiniz.
- Bütün barmaqların təması ilə rezonansın təmin edilməsi -
Qarşınızdakı adamın tam qarşısına oturun. Onu verəcəyiniz təlqinlərlə boşaldın. Yaxşıca boşalsın. Əvvəlcə iki qaşının arasına baxmasını istəyin. Siz də onun iki qaşının arasına baxın. Ya da sinə bölgəsinə konsentrə də ola bilərsiniz. Qıçları sizin qıçlarınızın arasında olmalı ancaq qıçlarınız bir-birinə dəyməməlidir. Yalnız əllər təmas halında olmalıdır. 8-9 dəqiqə boyunca tətbiq edəcəyiniz bu əməliyyatınız, qarşınızdakı adama ilk maqnetik enerjini köçürmə imkanı da təmin edəcək. Daha sonra qarşınızdakı adamın xüsusi bir bölgəsində bir ağrı varsa, o bölgə üzərində maqnetik pas tətbiqlərinə girişməniz lazımdır.
Əl tutma üsulları, yalnız ilk simpatiyanın qurulmasında deyil, eyni zamanda qarşınızdakı adama ümumi maqnetik enerji köçürməsində və onu maqnetik sahənizə alaraq rahatlama əməliyyatlarında da istifadə edilər. Maqnetik Hipnoz işlərində istifadə edilən bir üsuldur. Ancaq bu cür işlər edə bilmək üçün maqnetik enerjinizi artırmaq və onu müəyyən bir yerə yığabilmə bacarığınızı çox yaxşı inkişaf etdirmiş olmanız lazımdır.
Əl tutma üsuluyla maqnetik enerjilərinizi qarşınızdakı adama köçürməyə başladığınızda, ən çox 1-2 dəqiqə içində qarşınızdakı sizdən əlləriniz vasitəsiylə yayılan maqnetik enerjiləri bir istilik duyğusuyla hiss edər. Qıcıqlanmalar və səyrimələr də görülə bilər. Başında və bütün bədənində ağırlıq hiss edər. Daha irəli mərhələlərində tamamilə hipnotik bir yuxuya dala bilər. Amma siz ilk başlarda bunu etməyin.
Əgər qarşınızdakı adam işiniz əsnasında maqnetik hipnoza girər və yatarsa, dərhal maqnetik enerji axımını kəsin və ayağa qalxaraq üfüqi paslayar etməyə başlayın... Beləliklə ona yüklədiyiniz maqnetik enerjiləri dağıdın... Dərhal oyanacaq...
İnsan bədəninin hansı bölgələri müsbət hansı bölgələri mənfi qütbləşmələr içindədir?
Bədəninizin sağ tərəfi müsbət, sol tərəfi mənfidir. Alın, boyun, sinə mədə və qarın müsbət; bunların tam arxası yəni başınızın arxası, peysəriniz, kürəyiniz, beliniz və çanaq-quyruq sümüyü olan bölgəniz mənfidir.
Başınızın təpə qismi ilə qıçlarınızın arası neytraldır.
Solaxaylarda isə bu qütbləşmələr tam tərsidir. Hər iki əlini istifadə edənlərdə isə qütbləşmələr sabit deyil.
Maqnetik enerjilər fərqli qütbləşmə xüsusiyyətləriylə, orqanizm içində tarazlığa gətirici bir güc olaraq çalışarlar
- İnsan Bədəninin Maqnetik Qütbləşmələri -
Eyni adlı qütblər bir-birlərini itələyər... Əks adlı qütblər bir-birlərini çəkərlər...
Elektrik və maqnitdə olan bu vəziyyət insan bədənindəki maqnetik enerjilərdə də eynidir. Həssaslığı inkişaf etmiş bir adamın alnına (+) sağ əlinizi (+) qoysanız dərhal bir itələmə hissi duyacaq. Buna qarşılıq peysərinə (-) yenə sağ əlinizi (+) qoyduğunuzda çəkilmə hissiylə qarşılaşar.
Bu metodla, orqanik fəaliyyətdə sürətlənmə, ya da yavaşlamanın meydana gətirilməsi, yəni oyatmaq, ya da sakitləşdirmək mümkün ola bilməkdədir. Bax bu manyetizmin təməl iş qaydalarının təməlidir. Yəni eyni adlı (+ +), (- -) qütblər oyadıcı; əks adlılar (+ -) sakitləşdirici bir təsir edərlər.
Sakitləşdirmə Təsiri (+ -)
Ağrıların aradan qaldırılmasında istifadə edilər. Ağrısı və iztirabı olan bir xəstənin ayaq ucuna keçilər. Baxışlar sinə və mədə boşluğu üzərinə istiqamətləndirilərkən; sağ əl xəstənin sol qıçına, sol əl də xəstənin sağ qıçına gələcək şəkildə əllər qıçlar üzərinə yavaşca toxundurular.
Siz də bunu təcrübə edə bilərsiniz. Bunu edərkən bütün maqnetik enerjinizin gözləriniz və əllərinizdən xəstəyə getməsini istəyin. Buna konsentrə olun. İstəməkdən başqa etməniz lazım olan heç bir şey yoxdur. Bu şəkildə edilən manyetizmin çox böyük bir sakitləşdirici təsiri vardır.
10 ilə 30 dəqiqə arasında dəyişən bir zaman müddətində, xəstənin istiliyi hiss ediləcək dərəcədə düşər, iztirablı hal keçib gedər. Ağrılar dayanar... Xəstə dərin bir rahatlığa qərq olar...
Əgər ağrı bədənin yalnız müəyyən bir bölgəsindədirsə, xəstənin yanına keçilər. Ağrıyan bölgənin hansı qütbləşmədə olduğuna baxılar. Ona görə so,l ya da sağ əl ağrıyan bölgəyə qoyular. Baş ağrısı üçün sol əlin xəstənin alınına, sağ əlin isə peysərinə qoyulması çox sakitləşdirici və ağrını qısa müddətdə keçirici bir təsiri vardır.
Oyatma Təsiri (+ +) (- -).
Canlılıq qazandırar, hərəkət gətirər, keylik və yorğunluq hissini ortadan qaldırar, təzyiqi yüksəldər, zehini fəaliyyəti artırar, orqanizmin özünü yeniləməsinə imkan təmin edər.
Bunların ola bilməsi üçün eyni adlı qütblərin bir araya gətirilməsi lazımdır. Məsələn sağ əlinizi qarşınızdakının sinəsinə ya da mədəsinə, sol əlinizi də kürəyinə qoyaraq bu təsiri təmin edə bilərsiniz...
Simpatizasiyanın (rəğbət bəsləmək) təmin edilməsi və əlaqənin qurulması
Manyetizm tətbiqinə başlamadan əvvəl qarşınızdakı adamla simpatizasiynın təmin edilməsində işin müvəffəqiyyəti baxımından böyük əhəmiyyət vardır.
Bu simpatiya sizin maqnetik təsirlərinizlə, qarşınızdakı insanın maqnetik sahəsi arasında bir ahəng qurmaq deməkdir. Daha elmi bir şərh ilə, sizin maqnetik enerjinizin atom titrəşimsəl səviyyəsiylə, qarşınızda adamın maqnetik enerjisinin atom titrəşimsəl səviyyəsəi arasında bir rezonans təmin etməkdir. Söz mövzusu simpatiya halının qurula bilməsi üçün sizin müsbət duyğu və düşüncələrlə işə yönəlməniz birinci şərtdir.
Xüsusilə aralarında sevgi və simpatiya bağı olan kəslərin, bir-birlərinə çox daha asan maqnetik təsirlər göndərə-bilməsinin əsl səbəbi budur.
Manyetizm tətbiqinə başlamadan əvvəl enerjilər arasında rezonansın qurula bilməsi və ilk maqnetik enerjinin köçürülə bilməsi üçün əl tutma deyilən bir üsul vardır.
Bu üsul iki fərqli şəkildə tətbiq oluna bilər:
Bunlardan birincisi aşağıdakı şəkildə görüldüyü kimi, sizin baş barmağınızla, qarşınızdakı adamın baş barmaqlarının təmas etdirilmə üsuludur.
- Baş Barmaqların təması ilə rezonansın təmin edilməsi -
İkincisi isə bütün barmaqların təması ilə rezonansın təmin edilməsidir. Pasiyentin ovuc içi yerə, sizinki havaya baxacaq şəkildə, birinci barmaq boğumlarını üst üstə qoyun. Bu vəziyyətdə sizin ovucunuz havaya doğrudur və süjenin birinci barmaq buğumları, sizin barmaq buğamlarınığın üzərindədir. Baş barmağınızı da pasiyentin ortancıl barmağının üzərinə qoyun. Bu əl tutma üsullarından özünüzə ən uyğununu seçərək qarşınızdakı adamla ilk maqnetik rezonansı təmin edə bilərsiniz.
- Bütün barmaqların təması ilə rezonansın təmin edilməsi -
Qarşınızdakı adamın tam qarşısına oturun. Onu verəcəyiniz təlqinlərlə boşaldın. Yaxşıca boşalsın. Əvvəlcə iki qaşının arasına baxmasını istəyin. Siz də onun iki qaşının arasına baxın. Ya da sinə bölgəsinə konsentrə də ola bilərsiniz. Qıçları sizin qıçlarınızın arasında olmalı ancaq qıçlarınız bir-birinə dəyməməlidir. Yalnız əllər təmas halında olmalıdır. 8-9 dəqiqə boyunca tətbiq edəcəyiniz bu əməliyyatınız, qarşınızdakı adama ilk maqnetik enerjini köçürmə imkanı da təmin edəcək. Daha sonra qarşınızdakı adamın xüsusi bir bölgəsində bir ağrı varsa, o bölgə üzərində maqnetik pas tətbiqlərinə girişməniz lazımdır.
Əl tutma üsulları, yalnız ilk simpatiyanın qurulmasında deyil, eyni zamanda qarşınızdakı adama ümumi maqnetik enerji köçürməsində və onu maqnetik sahənizə alaraq rahatlama əməliyyatlarında da istifadə edilər. Maqnetik Hipnoz işlərində istifadə edilən bir üsuldur. Ancaq bu cür işlər edə bilmək üçün maqnetik enerjinizi artırmaq və onu müəyyən bir yerə yığabilmə bacarığınızı çox yaxşı inkişaf etdirmiş olmanız lazımdır.
Əl tutma üsuluyla maqnetik enerjilərinizi qarşınızdakı adama köçürməyə başladığınızda, ən çox 1-2 dəqiqə içində qarşınızdakı sizdən əlləriniz vasitəsiylə yayılan maqnetik enerjiləri bir istilik duyğusuyla hiss edər. Qıcıqlanmalar və səyrimələr də görülə bilər. Başında və bütün bədənində ağırlıq hiss edər. Daha irəli mərhələlərində tamamilə hipnotik bir yuxuya dala bilər. Amma siz ilk başlarda bunu etməyin.
Əgər qarşınızdakı adam işiniz əsnasında maqnetik hipnoza girər və yatarsa, dərhal maqnetik enerji axımını kəsin və ayağa qalxaraq üfüqi paslayar etməyə başlayın... Beləliklə ona yüklədiyiniz maqnetik enerjiləri dağıdın... Dərhal oyanacaq...
a
вторник, 25 октября 2011 г.
VII SİNFƏ AİD TEST TAPŞRIQLARI
Tест «Движение. Траектория» 7 кл. Вариант 1
1. Что называют траекторией?
А. Линией, по которой движется тело.
Б. Длину линии, по которой движется тело.
В. Изменение положения тела относительно других тел.
2. Относительно какого тела пассажир, сидящий в движущемся автобусе, находится в состоянии покоя?
1. Относительно водителя автобуса.
2. Относительно Земли.
3. Относительно колес автобуса.
А.1. Б.2. В.3. Г.1.2. Д.1,3. Е.2, 3. Ж.1, 2, 3.
3. Какова траектория движения секундной стрелки?
А. Прямая линия. Б. Кривая линия. В. Окружность.
4. Какое движение называют неравномерным?
А. Движение, при котором тело в любые равные промежутки времени проходитравные пути.
Б. Движение, при котором тело в любые промежутки времени проходит равныепути.
В. Движение тела, при котором траектория является прямая линия.
5. Какие из перечисленных движений являются равномерными?
1. Движение автомобиля при торможении.
2. Движение маятника в часах.
3. Движение эскалатора в метро.
А. 1, 2, 3. Б. 1, 2. В. 1, 3. Г. 2, 3. Д. 1.
Е. 2. Ж. 3.
Тест. "Сила Трения".
1. Какая сила не позволяет сдвинуть с места тяжелый шкаф?
А. Сила трения скольжения.
Б. Сила трения покоя.
В. Сила тяжести.
2. При смазке трущихся поверхностей сила трения…
А. Не изменится.
Б. Увеличивается.
В. Уменьшается.
3. Как направлена сила трения, когда брусок движется по столу вправо?
А. Вправо.
Б. Влево.
В. Вертикально вниз.
4. В гололед тротуары посыпают песком. При этом трение подошв о лед…
А. Не изменяется.
Б. Уменьшается.
В. Увеличивается.
5. Почему после дождя грунтовая дорога становится скользкой?
А. Одна из причин трения заключается в шероховатости поверхности соприкасающихся тел.
Б. Слой смазки разъединяет поверхности трущихся тел и уменьшает трение.
В. В жидкости частицы более подвижны, чем в твердых телах; трение слоев жидкости меньше, чем трение поверхностей твердых тел.
Подписаться на:
Сообщения (Atom)